Jan-Paul Rutten: ‘Gezond ondernemerschap vind je bij familiebedrijven’

Ebbinge stelt leiders van vandaag en morgen de vragen die er echt toe doen. Deze keer Jan-Paul Rutten, directeur van Gulpener Bierbrouwerij.

echte-vragen

Wat was je eerste baantje?
Afwasser bij Herberg De Zwarte Ruiter hier in Gulpen. Zo ben ik de horeca ingerold, waar ik als scholier en student altijd mijn geld verdiend heb. Horeca associeer ik met de fijnste momenten. Hier wordt gevierd, mensen zijn vrolijk, er zijn weinig drempels en iedereen praat met elkaar. Voor mij is dit een essentieel onderdeel van het leven.

Hoe leg je aan een kind uit wat je doet?
Ik neem mijn vier kinderen, van vijftien, dertien, elf en zes, regelmatig mee de brouwerij in. Ze krijgen de verhalen van het familiebedrijf mee. Waarschijnlijk hebben ze een iets te romantische voorstelling van mijn werk als directeur van Gulpener. Alsof ik de hele dag mag proeven of het allemaal wel klopt. De eindeloze e-mails, de administratieve kant en al het gedoe met regelgeving zien ze natuurlijk niet.

Welke carrière heb je hiervoor opgegeven?
Na mijn studie in Amsterdam ben ik in Maastricht en Heerlen opgeleid tot chirurg. Na achttien jaar geneeskunde heb ik de overstap gemaakt naar het familiebedrijf.

Aan wie heb je je carrière te danken?
Aan mijn vrouw. Ik zat diep in de opleiding chirurgie en volgde tegelijkertijd een opleidingstraject voor de raad van commissarissen van Gulpener. Ze zei: je praat zo vaak en zo enthousiast over de brouwerij, moet je daar niet wat serieuzer over nadenken? Ik kies een vak omdat ik geloof dat ik er gelukkig én goed in kan worden. Dat zat in de chirurgie, maar toen ik er goed over nadacht wist ik dat ik dit in de brouwerij ook zou vinden. De schoonheid van een familiebedrijf hielp mee bij deze keuze. Mijn familie brouwt bier sinds 1612. Ik besefte hoe bijzonder dit is.

Wat wil je nalaten?
De meest duurzame brouwerij van Europa. Maar vooral een heel gezond bedrijf dat klaar is voor een volgende generatie, als die geïnteresseerd is. Onze kinderen moeten eerst maar eens door hun pubertijd en studietijd heen en dan kijken wat ze belangrijk vinden in het leven.

Hoe ver ben je al met jullie duurzame ambities?
Als kleine brouwerij kunnen we niet in ons eentje de wereld verbeteren, maar we kunnen wel vooraan lopen met nieuwe techniek. Het is ons gelukt om het meest duurzame brouwhuis van Europa te bouwen. Vergeleken met het vorige brouwhuis gebruiken we 75 procent minder energie. Als we straks een warmtepomp hebben is ons brouwhuis fossielvrij. Iedereen mag komen kijken. Dit zijn de tekeningen, dit zijn de berekeningen: kom het alsjeblieft kopiëren.

Waar lig je van wakker?
Covid is voor ons wel een hele lastige. We lopen serieuze schade op omdat we een horeca-gerichte brouwerij zijn. Onze groei in supermarkten en online is lang niet genoeg om het gat van de horeca te vullen. We zullen de horeca nodig hebben en hopen dat deze op een fatsoenlijk niveau terugkomt. Maar in acht generaties bierbrouwen in Gulpen hebben we al heel wat crises overleefd.

Van welke misstap heb je veel geleerd?
De keuze voor verkeerde etiketten bij onze rebranding zorgde voor een enorm probleem in de brouwerij. Ik geloof dat ik hier voor gewaarschuwd was. Als mensen met veel kennis van zaken iets voorzichtig duidelijk proberen te maken moet ik beter luisteren. Met ‘is dat nou wel verstandig?’ bedoelen ze soms ‘dat is echt heel dom.’

Wat wil je veranderen aan de status quo?
Wat Gulpener anders maakt dan de rest van brouwend Nederland is dat we heel bewust een duurzame route bewandelen met regionaliteit als kernwaarde. Mijn vader begon in de jaren negentig al samenwerkingen met lokale boeren om álle grondstoffen uit de eigen regio te halen. Recent openden we een nieuw ontvangstcentrum dat werkt volgens het 25 miles principe. We hebben een cirkel getrokken van veertig kilometer rond de brouwerij. De verbouwing hebben we gedaan met partners uit de cirkel. Alles wat je eet en drinkt komt hier vandaan, wijn van regionale wijnmakers, sappen van de boeren. Tot nu toe hadden we daarom ook nooit frisdrank, tot we deze zelf zijn gaan maken.

Wil je met dit 25 miles principe ook andere bedrijven aansteken?
Ik denk dat dit een groot deel van de oplossing kan zijn voor de scheefgroei in de wereld. Mijn conclusie is dat de pure vorm van kapitalisme leidt tot de teloorgang van de maatschappij. Als alleen geld het doel is gaat er veel kapot. We moeten naar een gezondere vorm van kapitalisme waarbij het heilige doel is om goed te zorgen voor onze mensen en onze regio. Juist bij familiebedrijven kom je dit perspectief tegen, bij multinationals ga je dit niet vinden. Waarbij ik wel wil vermelden dat het gezond is om winst te maken, anders is er geen toekomst voor ons bedrijf en onze investeringen in duurzaamheid.

Als je de kans had om een nieuwe wet in te voeren, wat zou hier in staan?
Dan zou ik korte termijn aandeelhouders denken verbieden! Het slaat nergens op dat de koersen nog nooit zo hoog hebben gestaan terwijl de wereld er zo slecht voor staat. Er is een onrealistische discrepantie ontstaan tussen de financiële markten en de wereld waar we in wonen, met negatieve gevolgen voor ons geluk en ons milieu. De beurs hoeft niet afgeschaft, maar tussen aandelentransacties zou eigenlijk vijf tot tien jaar horen te zitten. Zodat mensen weer gaan nadenken over de lange termijn.

Welke scène zou niet mogen ontbreken in een film over jouw leven?
Een jaar lang werkten mijn vrouw en ik in een Nepalees ziekenhuis, een klein uurtje van Kathmandu, aan de rand van de vallei. Zij als plastisch chirurg en ik als chirurg. Daar is ons een enorme rust overkomen en hebben we ons evenwicht als gezin gevonden. In een andere cultuur ondergedompeld zijn, zeker in een ziekenhuis, geeft je een nieuwe kijk op het leven. Je gaat de kleine dingen enorm waarderen. Onze kinderen waren nog jong, de oudste was zes, maar hebben hier zeker iets van meegekregen. Bij ons zal niet snel geklaagd worden dat we het niet goed hebben.