Hoe leg je aan een kind uit wat je doet?
Dat heb ik weleens moeten doen: mijn dochters vroegen ernaar toen ze kleiner waren. Pap, wat doe jij nou de hele dag? Praten, zei ik dan. En over dingen nadenken en dan tot een besluit komen. Dan zaten ze me verbaasd aan te kijken en ging ik er iets inhoudelijker op in: wat erbij komt kijken als je een bedrijf bestuurt, en hoe we de juiste diensten en producten kunnen aanbieden voor de klant en voor de medewerkers. En natuurlijk vertel ik dat we een schoonmaakbedrijf zijn. Dat veel mensen schoonmaken willen uitbesteden, en dat ze dan bij ons komen: dat kunnen fysiotherapeuten zijn waar we drie uur per week komen, tot kantoorkolossen aan de Zuidas, tot en met ziekenhuizen en voetbalstadions.

Heb je zelf ook schoongemaakt?
Zeker. Eens per jaar gaan alle kantoormedewerkers een uur of drie, vier schoonmaken. En dan niet kijken van: goh, interessant, maar echt schoonmaken. De laatste keer was ik in een park van Roompot/Landal. Toen heb ik een aantal bungalows schoongemaakt, inclusief douche en wc, controles gelopen, en vooral koffie gedronken met de mensen die er normaliter werken. Dat is leuk, want zo kun je je eigen beleid toetsen: heb je dit-en-dit meegekregen? En wat vind je er eigenlijk van? Het eerste kwartier durven die mensen niet zoveel te zeggen, maar daarna denken ze: laat ik dan ook maar gewoon vertellen wat ik ervan vind.

‘Door dat meewerken begrijpen wij voor wie we doen wat we doen. Het risico is altijd dat je in je ivoren toren blijft zitten managen en voor de ander dingen gaat zitten bedenken, zonder dat je in gesprek blijft.’

Op welke prestatie ben je het meest trots?
Dat wij van CSU en Tzorg, de thuiszorgtak, marktleider zijn in de schoonmaak en de thuiszorg. En dan niet omdat we de grootste zijn, maar omdat we ertoe doen, omdat we de agenda bepalen. Ik denk dat dat komt door onze focus. Wij hebben altijd gezegd: we willen ons richten op de schoonmaak en de thuiszorg en daarin koploper zijn. Er zijn allemaal ontwikkelingen die je moet volgen en waar je moet instappen om over vijf jaar nog relevant te zijn, maar je kunt dan ook geweldig op een dwaalspoor terechtkomen. Ik ben er trots op dat ons dat niet overkomen is.

Wat doe je als jouw koers botst met die van anderen?
Dat gebeurt eigenlijk de hele tijd, ik zou zeggen dat dat mijn werk is. Het zou heel slecht zijn als iedereen het steeds met me eens was. Kijk, onze koers is duidelijk, maar er zijn meer wegen naar Rome. Meer ideeën over het tempo, over hoe streng we moeten zijn, over of iets een pilot moet zijn of meteen beleid. En soms moet je ook doorpakken, als leider. Ik weet dat je af en toe een verkeerd besluit neemt, en dan moet je je kwetsbaar durven opstellen. Ook als er iets fout gaat in het bedrijf, belandt dat op mijn bureau. Mensen hebben al snel de neiging dan te willen uitzoeken hoe iets gebeurd is en wat er fout is gegaan, en voor je het weet krijg je discussie over schuld en straatjes schoonvegen. Dan zal ik altijd zeggen: laten we deze discussie stoppen, we zijn het erover eens dat het niet oké is, maar kijk naar mij. Ik ben eindverantwoordelijk voor dit winkeltje, ik heb ook niet op zitten letten. Dus laten we geen energie verspillen met hoe het allemaal zo gekomen is, maar samen nadenken hoe we dit op kunnen lossen.

Wie of wat heeft je het meest gevormd als leider?
Van elke leidinggevende onder wie ik gewerkt heb, heb ik wel iets meegenomen. Ook dingen die ik anders zou doen. Ik heb weleens een directeur gehad, die riep iedereen naar zijn kantoor. Hij liep nooit door het gebouw, mensen moesten bij hem op audiëntie komen. Die was compleet het contact kwijt met de mensen in zijn bedrijf. Dat ik niet mee wil doen aan cover your ass-praktijken heb ik van niemand afgekeken, dat heb ik gewoon zelf bedacht. Ik vind dat een vervelend spelletje. Wat ik wel heb geleerd van andere leidinggevenden, is stilstaan bij prestaties van anderen. Daar echt aandacht aan geven. Onder vier ogen, maar ook en plein public. Iemand zei tegen mij: je medewerkers willen alles doen voor jou als baas, en dan lukt het ook nog. Hoe gaaf is dat?

Wat is je lastigste ondernemersdilemma?
Dat je nu keuzes moet maken om over vijf jaar nog steeds relevant te zijn voor de markt, je klanten en je mensen. Dat legt een enorme druk op besluiten. We hebben een structureel tekort op de arbeidsmarkt, en dat wordt alleen maar groter. En om Karl Marx te citeren: we hebben twee productiefactoren, kapitaal en arbeid. Dus als je arbeid structureel schaars is, zul je meer kapitaal in moeten zetten. Technologie, innovatie.

‘We zullen alles uit de kast moeten halen, van automatisering tot werken met robots.’

Maakt dat het werk niet onpersoonlijk?
Ik denk dat het juist fijner wordt. Als je het eenvoudige, routinematige werk kunt wegautomatiseren, houd je tijd over voor menselijk contact. En wat bij ons steeds belangrijker wordt is overdag schoonmaken, niet aan de randen van de werkdag. Dat is fijn voor de medewerkers, want die hebben ook een privéleven en gezinstaken, en scheelt veel vervuilend woon-werkverkeer. Ploegen moesten vaak twee keer op een dag komen. Nu houden we in onze schema’s rekening met de bezetting van kantoren. De kwaliteit gaat omhoog, want we weten beter voor wie we het doen en het contact doet ook wat. Als je ziet dat er wordt schoongemaakt, word je zelf ook netter.

Wat is het beste advies over leiderschap dat je ooit hebt gekregen?
Besteed je tijd en energieaan de mensen aan wie je leiding geeft. Op een gegeven moment werkte ik bij Campina en was ik manager van dertig mensen. Ik was keihard aan het werk, veel meer dan veertig uur per week, en ik kreeg de gaten maar niet dichtgelopen. Ik was van iedereen de shit aan het oplossen. Toen zei een coach tegen mij: je doet één ding helemaal niet goed. Je hebt dertig man voor je werken, die werken allemaal veertig uur. Dat is twaalfhonderd uur. Jij hebt er veertig. Al ga je tachtig uur werken, dat krijg je nooit gecompenseerd. Jij moet ander gedrag vertonen en met die mensen aan de slag, hen coachen, feedback geven en begeleiden, zodat je die twaalfhonderd uur aan het werk zet, in plaats van alleen die tachtig van jou. Deze les ben ik nooit vergeten.

Interview: Vera Spaans | Videografie: Freelancers United