Wat was je eerste baantje?
Mijn vader was directeur bij een farmaceutisch bedrijf in Denemarken, waar ik ben opgegroeid. Ik mocht daar pillendoosjes inpakken en de telefoon opnemen. Dat was m’n eerste betaalde baantje. Rond m’n twaalfde werd ik ook ranger van het Wereld Natuur Fonds, ik kreeg het blad uit Nederland opgestuurd en droeg een T-shirt met panda logo. Mijn liefde voor de natuur is in die tijd begonnen.

Hoe leg je aan een kind uit wat je doet?
Dat ik de wereld een beetje beter wil maken door de natuur te beschermen. Mijn dochter van dertien weet niet beter, want ik werk al twintig jaar bij WWF. Ze vindt het vast leuk dat ik directeur ben, maar weet waarschijnlijk niet wat dat precies inhoudt. De realiteit is minder romantisch dan het beeld van dieren beschermen en reizen naar gave plekken. Het lastige aan mijn baan is dat problemen complexer en groter worden, ik ben nooit ‘klaar’.

Wat maakt je werk zo complex?
WWF zit overal aan tafel, want de oplossing van problemen waar wij aan werken ligt nooit bij één groep. We praten met overheden, CEO’s van grote bedrijven, inheemse bevolkingsgroepen, boeren, vissers, enzovoort. We opereren in meer dan honderd landen ‘in het veld’ én hebben een achterban. Voor het beschermen van één natuurgebied moet je nu vaak niet alleen lokaal actief zijn maar ook dingen gedaan krijgen in Washington, Beijing en Brussel. De kunst is het overzicht te houden en de touwtjes aan elkaar te knopen.

‘WWF zit overal aan tafel, want de oplossing van problemen waar wij aan werken ligt nooit bij één groep’

Zijn jullie je meer problemen gaan aantrekken dan bij jullie oprichting?
Zestig jaar geleden zijn we opgericht om soorten, zoals de neushoorn, tegen uitsterven te beschermen. Dat is opgeschoven naar de bescherming van leefgebieden, zoals bossen, koraalriffen en rivieren, waar die sleutelsoorten in leven. Nu richten we ons op “landschappen” – de leefgebieden van de sleutelsoorten en het betrekken van de lokale stakeholders bij natuurbescherming die in die landschappen leven – zoals boeren, vissers en inheemse bevolkingsgroepen. Als we de natuur om zeep helpen, wat we nu aan het doen zijn, dan is dat niet alleen vervelend voor de diersoorten, maar ook voor de toekomst van de mensheid. Uiteindelijk gaat het om ons thuis.

Wat is je grote droom?
Ik wil dat iedereen inziet dat wij mensen ook een soort zijn in het natuurlijke systeem. Dan gaan we de impact op de natuur meewegen bij alles wat we doen. Een economisch systeem dat niet meer gericht is op korte termijn winst ten koste van de natuur, dat is mijn droom.

‘De belangrijkste veroorzaker voor het verdwijnen van natuur is de manier waarop we voedsel produceren’

Waar lig je van wakker?
Van de uitdaging om zoveel mogelijk Nederlanders met ons mee te laten doen. Doordat de veranderingen in de wereld zo groot zijn kunnen mensen apathisch worden en denken ‘ik kan toch geen verschil maken’. Ook al merken ze de effecten van klimaatverandering en zien ze dat de biodiversiteit achteruit dendert. Dan hebben we verloren, als WWF en als maatschappij. Interesse in de natuur zie je bij het merendeel van de basisschoolkinderen. In de pubertijd verdwijnt dit naar de achtergrond, totdat mensen zelf kinderen krijgen. Hoe kunnen we ook de groep jongeren die daar tussen zit, met name de twintigers, betrekken bij onze missie?

Kun je eigenlijk wel iets doen?
Kleine dingen tellen op tot iets groters, dat is de kracht van onze beweging. De belangrijkste veroorzaker voor het verdwijnen van natuur is de manier waarop we voedsel produceren. We zeggen niet dat je vegetariër moet worden, maar één of twee dagen iets anders dan vlees eten draagt al enorm bij. In Brussel wordt nu een ‘bossenwet’ aangenomen die gaat bepalen dat er in Europa geen enkel product in de schappen mag liggen wat heeft bijgedragen aan ontbossing. Die wet komt er doordat een miljoen Europeanen onze petitie hebben ondertekend, dat zette enorme druk op beleidsmakers.

‘Ik heb geleerd hoe belangrijk het is om naar het veld te blijven gaan en kritische vragen te blijven stellen’

Van welke misstap heb je veel geleerd?
Drie jaar geleden zijn we als organisatie beticht van mensenrechtenschendingen in Centraal Afrika. We werden als WWF beticht van betrokkenheid bij onder meer moord en verkrachting door rangers, eco-guards in dienst van de overheid in nationale parken. Ook al bleek uit onafhankelijk onderzoek dat geen van onze collega’s direct betrokken was, we werden flink bekritiseerd — en terecht — over dingen die we niet goed hebben gedaan binnen WWF-projecten.

Als ik dit op mezelf betrek: het lastige van een directeurspositie is dat je steeds verder weg kunt komen te staan van het veld. Ik heb geleerd hoe belangrijk het is om naar het veld te blijven gaan en kritische vragen te blijven stellen. Als je in ingewikkelde gebieden zit krijg je altijd kritiek. Als je een fout hebt gemaakt moet je dit toegeven. Je kop in het zand steken heeft geen enkele zin.

Wat is het beste advies over leiderschap wat je ooit hebt gekregen?
Toen ik begon bij WWF was ik weleens bang om tekort te schieten omdat ik geen ecoloog of bioloog ben. Mijn eerste baas zei: natuur beschermen is gewoon logisch nadenken. Dat helpt me nog steeds bij moeilijke vergaderingen. Wat me ook op de been houdt in ingewikkelde situaties is het mantra ‘het juiste doen en heel dicht bij mezelf blijven’. Dingen waar ik me niet goed bij voel, doe ik gewoon niet meer. Als je een rol moet spelen, ben je als leider niet authentiek.

Hoe ga je om met conflicten?
Ik heb gemerkt, ook in de afgelopen jaren waarin we behoorlijk wat voor onze kiezen kregen, dat ik in crisissituaties rustig blijf. Op de een of andere manier gedij ik er in. In een lastige situatie ben ik op m’n krachtigst en groei ik het meest. Ik heb deze baan niet om op de winkel te passen, er moet wel wat gebeuren, er moet wel beweging in zitten. En een crisis, of een conflict, dat is natuurlijk beweging. Rust bewaren terwijl iedereen iets van je wil, overzicht houden, rationeel nadenken en je niet laten meeslepen door meningen uit de buitenwereld. Daarmee kom je een heel eind.

‘Mijn eerste baas zei: natuur beschermen is gewoon logisch nadenken. Dat helpt me nog steeds bij moeilijke vergaderingen’

Welke scene mag niet ontbreken in een film over jouw leven?
De eerste keer dat ik de Great Rift Valley zag in Kenia. Ik was 23, net afgestudeerd, reed Nairobi uit en zag daar die prachtige vallei liggen, met kuddes kudu’s en zebra’s. Ik voelde me zo klein en tegelijk zo sterk onderdeel van de natuur. Dat had ik sinds mijn kindertijd niet meer gevoeld. Een magisch moment.

Als je nu een wet zou mogen invoeren, wat zou daar in staan?
Dat er geen enkel product meer in de Nederlandse schappen mag liggen dat heeft bijgedragen aan de destructie van belangrijke natuurgebieden. Als we het overlaten aan bedrijven met hun goedbedoelde keurmerken en certificaten gaat het niet snel genoeg.

Fotografie: Pieter Bas Bouwman