Af en toe bespreken we hier een boek gerelateerd aan leiderschapsontwikkeling dat we gelezen hebben en dat iets bij ons geraakt heeft. Dit hoeft geen nieuw boek zijn, het kan ook een boek zijn dat grote invloed heeft gehad en nog steeds relevant is. Aan het woord is deze keer organisatiepsycholoog Andor de Rooy.

De Rooy: “Staat jouw huid op het spel als je leiding geeft? Vrij vertaald gaat dit boek van Nassim Taleb om deze gewetensvraag. Draag je de gevolgen van de downside bij een verkeerde beslissing? Zit jij echt pijnlijk op de blaren als jouw keuze niet goed uitpakt? Skin in the game is een eeuwenoud principe dat gaat over verantwoordelijkheid en belangrijker: over het zelf ervaren van de pijnlijke gevolgen van het bijhorende risico. Als je aan boord stapt van een vliegtuig mag je ervanuit gaan dat de piloot zijn uiterste best doet. Mede omdat hij bij falen zelf het haasje is. De downside van laksheid pakt hij ook zelf.”

Mijn interpretatie van de inhoud van het boek

“Nassim Taleb is in mijn ogen een onafhankelijke geest en niet bang om zijn mening te geven. Zijn boeken ervaar ik als pamfletten met een mix van scherpe meningen, levendige voorbeelden en vaak klassieke theorieën. Een voorbeeld van het laatste uit Skin in the game: In de Codex Hammurabi, een wetboek uit het antieke Mesopotamië, staat dat als een bouwvakker een huis bouwt dat instort waardoor de eigenaar om het leven komt, de bouwer zelf ter dood veroordeeld wordt. Kleine kans dat bouwvakkers het huis niet goed bouwen.  In Skin in the Game laat Taleb je aanvoelen hoe lafjes (mijn woord) we vaak zijn als het gaat om risico. Je kan al lezende niet anders dan vaststellen dat we als individuen en als maatschappij vervreemd zijn van het echte risico.

Een paar jaar terug bezocht ik de stranden in Normandië voor ontmoetingen met veteranen die 75 jaar D-day herdachten. Nooit meer vergeet ik een gesprek met een veteraan op het strand waar hij zijn maten had verloren en hij letterlijk zijn huid op het spel zette voor onze vrijheid. Geen ontsnappen aan. Deze echte verantwoordelijkheid is ook voor leiders cruciaal. Vroeger streed een leider mee aan het front nu zit velen vaak veilig op grote afstand en soms wel  35 hoog. Natuurlijk bedoel ik dit front nu niet letterlijk. Maar zeg eens eerlijk hoeveel afstand heb jij van de daadwerkelijke strijd?  Taleb beschrijft in Skin in the Game dat mensen die geen persoonlijke risico’s lopen, eigenlijk geen rol mogen spelen bij het nemen van beslissingen die een significante impact hebben op anderen. Zijn boodschap scherp samengevat: “Skin in the game’ betekent dat je niet let op wat mensen zeggen, maar op wat ze doen, en hoe ver ze hun nek uitsteken. Het draait erom of je iets te verliezen hebt en dat raakt alle facetten van ons leven”

Er is dringend behoefte aan leiders met Skin in the Game. Mensen die de volle verantwoordelijkheid pakken en ook persoonlijk risico aangaan. Helaas is er geregeld sprake van een disbalans in verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Taleb spreekt over asymetrie. Wie draagt de negatieve gevolgen van een verkeerde beslissing?  Helaas lang niet altijd degene die de status hebben, de mooie praatjes hebben of veel verdienen. Helaas worden negatieve gevolgen van een keuze lang niet altijd gedragen door de mensen die aan de knoppen draaien.

Te vaak is de werkelijkheid, denk ik, een abstractie geworden waarin een coach, beleidsmaker, strategisch adviseur of verantwoordelijk leider in zekere zin kan freewheelen met concepten, Power-points, academische definiëringen en roze vergezichten. Dat is op zich geen probleem, er moet worden nagedacht. Maar het probleem ontstaat als leiders (en iedereen erom heen) geen gevolgen ervaren van de verkeerde beslissing. Niet alleen de afstand, maar vooral ook de combinatie met het niet ervaren van risico is het issue.  Feedback van resultaten uit de werkelijkheid heeft effect en doet een soort aanpassing aan de omstandigheden. Als daar te veel managementlagen, abstracte morele doelen, kleurentesten, adviseurs, coaches, spindoctors en mediaspanning tussen zitten, komt het niet meer direct binnen. De afstand wordt te groot.”

Kortom…

“Je kan alleen skin in the game hebben als je in contact met de grond, lees de werkelijkheid, staat. Als de stap naar de realiteit te groot is en je het contact met de alledaagse sores niet meer hebt is de kans groter dat besluiten je niet meer persoonlijk raken. De beroemde ivoren toren. En écht leren is dan ook alleen als je de pijn nog ervaart die hoort bij echte verantwoordelijkheid.  Zonder zelf te worden bloot gesteld aan de negatieve gevolgen van je keuzes en acties leer je niet. Je vingers goed en pijnlijk branden is goed. Dan voel je de gevolgen en leer je door feedback uit de realiteit. Lezen over je vingers branden, een theorie opstellen en plannen maken over hoe om te gaan met het branden van je vingers heeft duidelijk minder leereffect.”

Mijn perspectief en een opdracht

“Taleb lezen is confronterend. Zelf merk ik dat ik als coach me geregeld een luxe paard voel dat pratend en met prima tarieven wat rond loopt. Natuurlijk goede gesprekken, maar draag ik ook risico als mijn advies verkeerd uitpakt? Nee.  Gelukkig ben ik ook ondernemer. Als ik mijn werk niet goed doe komt er op langere termijn geen euro binnen. Daar voel ik direct het risico.

Taleb inspireert mij –  als sparringpartner van leiders – bijna dagelijks. Tenslotte geef ik je een paar gewetensvragen die je zelf of met je MT kan beantwoorden. Vermijd daarbij de bullshit rondjes waarin de sociaal wenselijk antwoorden over elkaar buitelen. Ga het vol aan en vraag je af of je échte antwoorden geeft. Zodra de dialoog academisch wordt stop dan. Skin in the Game gaat over de harde werkelijkheid en niet over definities, concepten en plaatjes:

• Wat staat er voor mij nu werkelijk op het spel?
• Wanneer heb ik voor het laatst echt de downside van een verkeerd besluit gevoeld?
• Ben ik werkelijk in contact met de realiteit in de organisatie?
• Welke feedback krijg ik die werkelijk raakt? Dus niet de mooie 360 vragenlijsten en formulieren. Maar feedback vanuit de (tegenvallende) resultaten.
• Wat is het grootste risico wat ik loop als ik de verkeerde beslissing neem of verkeerde actie uitvoer? Wat is het grootste negatieve gevolg? En wie draagt dat?
• Wat is de grootste opbrengst als ik de juiste beslissing neem of actie uitvoer ? Wat het grootste positieve gevolg? En wie wordt daarvoor beloond?

Tot zover. Ik hoop dat deze korte weergave van de levenswijsheid van Taleb je aan het denken zette over jouw eigen huid. Werkse verder vandaag.”

Sinds 1995 begeleidt Andor de Rooy bestuurders, leiders en managers (www.andorderooy.nl)  Hij is van oorsprong organisatiepsycholoog en heeft bewondering voor mensen die echt verantwoordelijkheid durven nemen. Zijn fascinatie: waarom doen ambitieuze, gemotiveerde, volwassen en slimme mensen nog te vaak niet wat ze moeten of willen doen. Gaf met zijn boek Moed: over gedurfd leiderschap (2016) een kijk in de pittige vraagstukken van leiders in dit VUCA tijdperk: persoonlijke moed wordt de bepalende factor. Eind 2023 verschijnt Kalmte: over realistisch leiderschap.