Bekijk hier het volledige webinar terug.
Eerder dit jaar bracht Fenna Heyning het boek ‘Help! Het ziekenhuis verdwijnt’ uit, waarin ze haar visie op de toekomst van de zorgsector uiteenzet. Heyning was eerder zelf in de zorg actief als internist en hematoloog en werkt inmiddels als Lead expertise integration bij NLC, een bedrijf dat vanuit Amsterdam investeert in en bouwt aan Europese healthtech-startups. Ook vervult ze toezichthoudende functies bij Attent Zorg en Behandeling en Eurofins PAMM. In het tiende Ebbinge Webinar voor de Zorg voor bestuurders en toezichthouders gingen wij met haar in gesprek.
Dat het Nederlandse zorgstelsel al enige tijd tegen haar grenzen aanloopt, is nauwelijks meer nieuws te noemen. Het ontbreekt aan geld en personeel terwijl de zorgvraag door vergrijzing en de oplopende levensverwachting alleen maar stijgt. Toch wil Heyning met haar boek ‘Help! Het ziekenhuis verdwijnt’ vooral een hoopvol toekomstbeeld voor de zorgsector schetsen.
“Ik heb dit boek vooral vanuit positieve beweegredenen geschreven”, vertelt ze. “Kijk naar alle geweldige technologische mogelijkheden die er zijn en waar we in zoveel sectoren uitgebreid gebruik van maken, maar in de zorg nog niet. Of de ongelooflijke gezondheidswinst die we kunnen boeken door het verbeteren van levensstijl, waardoor een ziektebeeld als diabetes type 2 helemaal kan verdwijnen. De sector zou moeten staan te springen om dat allemaal te implementeren, dat is het startpunt van dit boek geweest. Zodat er nog iemand is die naar mij kan omkijken als ik straks zelf zorg nodig heb, en voor onze kinderen en kleinkinderen.”
Hardnekkige mythes
Om tot haar toekomstbeeld voor de zorgsector te komen, rekent Heyning in het boek af met een aantal hardnekkige mythes over de zorg. Zoals de mythe dat ziekte iets is dat je als mens overkomt. “Natuurlijk, een ziekte als leukemie kan je als donderslag bij heldere hemel treffen. Maar voor veel andere ziektes geldt dat niet. Cardiovasculaire ziekten worden vaak veroorzaakt door een ongezonde leefstijl: weinig bewegen, vet eten, weinig groente. Kanker heeft zelfs in de helft van de gevallen te maken met een ongezonde leefstijl. Dan denk ik: jongens, het is bijna 2023, we moeten ons toch naar deze inzichten gaan gedragen?”
Ook stipt ze aan dat wanneer het over veranderingen in de zorg gaat, dit vaak met wel erg negatieve frames gebeurt. “Als je mensen vraagt of ze liever willen dat hun oude moeder zorg krijgt van een robot of van een lieve verpleegkundige, dan is het antwoord niet zo moeilijk te raden. Maar je moet het eigenlijk anders framen. Want juist door zaken als digitalisering en andere technologische ontwikkelingen kunnen we nu én in de toekomst warme, menselijk zorg blijven bieden. Dat is het echte verhaal en hoe we dat precies gaan doen is waar we met z’n allen aan moeten werken.”
Airbnb en Booking.com als voorbeelden
Tot slot, en daar komt ook de enigszins provocerende titel van haar boek vandaan, heeft het ziekenhuis als instituut volgens Heyning een welhaast mythische status verworven. “Het ziekenhuis als gebouw van glas en staal, liefst ergens buiten de stad met een groot parkeerterrein eromheen, en met mensen in witte jassen die belangrijke dingen doen – dat is het standaardbeeld. Wanneer mensen dan lezen dat het ziekenhuis verdwijnt, is de gedachte automatisch dat er ook zorg verdwijnt. Maar dat is niet per se zo.” Sterker nog, om het zorgstelsel toekomstbestendig te houden, is het volgens Heyning juist nodig dat er meer zorg buiten het ziekenhuis plaats gaat vinden en er een andere manier van werken ontstaat.
Ze trekt de vergelijking met de andere sectoren waar grote veranderingen zijn doorgevoerd. “Neem de reisbranche. Over bedrijven als Airbnb en Booking.com valt genoeg negatiefs te zeggen, maar ze doen ook heel veel goed. Neem die laatste, waar je inmiddels niet alleen een hotel kan reserveren, maar ook alvast je plekje in de Thalys, een tafel in een restaurant of een gids in een museum. En niemand die dan gaat piepen dat een restaurant toch écht iets anders is dan een museum.” Van die mindset kan de zorgsector veel leren, vindt Heyning. “Ook in de zorg moeten we toe naar een meer hybride manier van werken. Laten we om te beginnen de zorg rond alle eenvoudige handelingen – en daar zijn er best veel van – zoveel mogelijk te digitaliseren. Dat moet de default zijn. Dan kunnen we bij meer ingewikkelde zaken, of wanneer patiënten dat beslist willen, persoonlijke zorg blijven bieden.”
Centrale regie nodig
Om de door haar gewenste veranderingen te realiseren, is volgens Heyning een belangrijke rol voor de overheid weggelegd. “De zorgsector is een groot en complex systeem, dat kan je als enkel radertje niet veranderen. Er is centrale regie nodig, van de regering of het ministerie. In Den Haag is er te lang gedacht dat de alles zelf wel zou oplossen. En ook ik hecht aan mijn autonomie, maar sommige zaken kun je nu eenmaal niet aan het veld overlaten.” Wat de sector volgens haar wél kan doen, is het voortdurend blijven zetten van kleine stappen in de goede richting. “Als iedereen die huisarts is of in een ziekenhuis of verpleeginstelling werkt, zegt: morgen gaan we beginnen met het anders doen, dan komen we een heel eind. Of het nu gaat om het omarmen van digitaliseringsmogelijkheden of het meer inzetten op leefstijlinterventies.
Heyning wenst bestuurders en toezichthouders in de zorg moed en creativiteit toe om de juiste weg voorwaarts te vinden. “Dat betekent verder denken dan de korte termijn: hun verantwoordelijkheid moet zich uitstrekken tot een breder maatschappelijk doel, en niet alleen tot de eigen zorginstelling. Zelf probeer ik als toezichthouder ook op mijn moreel kompas te varen, en geen zaken op de korte termijn te doen die op de lange termijn niet duurzaam zijn. Dat is hartstikke moeilijk, maar ook dan helpt het om gewoon het gesprek aan te gaan. Om vragen te blijven stellen en in oplossingen te denken.”
In 2023 gaan we verder met deze webinar reeks. Op dinsdag 14 maart trappen we af met een gesprek met Kees Donkervoort over andere profielen van bestuurders in de zorg.