Wat was je eerste baantje?
Vanaf mijn veertiende werkte ik in een IJssalon in Zelhem, in de Achterhoek. Ik ben geboren in Irak, dus dat is wel een groot contrast. Personeel, planning, openen en sluiten, die verantwoordelijkheid vond ik heerlijk. Dat assertieve had ik toen al in me.

Hoe leg je aan een kind uit wat je doet?
A Beautiful Mess brengt textielproductie terug naar Nederland. Onze kleermakers zijn vluchtelingen. Ze maken duurzame nieuwe producten uit bestaande materialen. Voor Ace & Tate maken we bijvoorbeeld tote bags uit spandoeken die in hun winkels hingen. Voor Shell produceerden we 6.000 schorten uit deadstock, overbodige voorraad stof. Dit jaar lanceren we onze samenwerking met Tommy Hilfiger. Uit overgebleven collecties maken we nieuwe producten. We krijgen bijvoorbeeld honderden shirts binnen waarvoor hun ontwerpers een nieuw design bedacht hebben.

Waar lig je van wakker?
Van de miljoenen mensen en kinderen die op de vlucht zijn en naar veiligheid zoeken. Maar ook van de vervuilende massaproductie in de mode-industrie. Er wordt veel te veel geproduceerd, voor onrealistische prijzen. Dit schaadt het klimaat én de mensen die in deze industrie werken. Textielarbeiders in lagelonenlanden werken in barre omstandigheden, hun lonen zijn zo laag dat je kunt spreken van moderne slavernij.

Wat is het voordeel van werken met vluchtelingen?
Om integratie te versnellen moet je kijken hoe je de talenten van mensen het beste inzet. Onder vluchtelingen vind je veel ervaren kleermakers. Ondanks dat ze de Nederlandse taal nog niet beheersen kunnen ze direct aan de slag. Voordat de oorlog in Syrië uitbrak was de textielindustrie daar heel ontwikkeld, vergelijkbaar met hoe het zestig jaar geleden in Nederland was. Het vakmanschap wat in Nederland verdwenen is komt dankzij vluchtelingen terug. Het mooiste is: we combineren de talenten van vluchtelingen met de circulaire uitdaging.

Wat is je grote droom?
Onze missie is om het menselijk aspect terug te brengen in de mode- en maakindustrie, want dat zijn we lange tijd geleden verloren. Ik wil een rechtvaardig nieuw systeem. Dat betekent eerlijke lonen voor de mensen die kleding maken en een einde maken aan vervuiling en verspilling.

Is dit probleem niet te groot om met een klein bedrijf te lijf te gaan?
Als wij alleen voor kleine initiatieven zouden werken dan schiet de verandering niet op. De reden dat wij als klein bedrijf ver komen is onze samenwerking met grote spelers. Tommy Hilfiger heeft ons plan geïmplementeerd in hun supply chain. Verandering ontstaat door samenwerkingen tussen grote bedrijven en bedenkers van innovatieve oplossingen. Daar ligt de sleutel.

Wat verwacht je van grote bedrijven?
Ik heb van dichtbij gezien dat grote bedrijven graag willen veranderen —zo slecht zijn ze allemaal niet— maar gewoon niet weten hoe. Ook mensen die aan de leiding staan grote bedrijven zoals Shell zijn wakker geworden. Je ziet het aan de opkomst van B.Corps, Corporate Social Responsibility afdelingen en groeiende investeringen in duurzaamheid. Er is niets verkeerd aan werken bij een groot bedrijf, er zit alleen een groot verschil tussen oud en nieuw leiderschap. Nieuw leiderschap gaat over je verantwoordelijkheid nemen en handelen, waarbij sociale impact en duurzaamheid leidend zijn in plaats van winst. Zodat je bedrijven krijgt die de maatschappij dienen, in plaats van andersom. Dat dit echt niet hoeft te betekenen dat de economie instort is het grote nieuwe inzicht.

Wat mag niet ontbreken in een film over jouw leven?
Toch mijn eigen vluchtelingenachtergrond. Ik heb als jong kind de oorlog in Irak meegemaakt. Ik was drie toen ik naar Nederland kwam met mijn familie. Het contrast tussen veilig en onveilig, goed en kwaad, daar ben ik op jonge leeftijd al aan blootgesteld. Dat maakt wie ik vandaag ben. Hier komt ook mijn gevoel voor rechtvaardigheid vandaan en dat ik me wil inzetten voor andere mensen. Het brengt ook verantwoordelijkheid mee: ik voel me bevoorrecht dat ik het heb overleefd.

Wat is het beste advies over leiderschap dat je ooit hebt gekregen?
Ik heb twee keer Paul Polman, oud-topman van Unilever horen spreken. Hij maakte zich hard voor het klimaatakkoord in Parijs en zei: ‘we hebben genoeg PHD’s en MBA’s. Het huis staat in brand en we nú hebben nieuw leiderschap nodig.’ Ondanks al die slimme mensen gaat de verandering te traag. Zijn uitspraken inspireren me. Wat je CV ook is, waar je ook werkt, wat je ook gestudeerd hebt: neem je verantwoordelijkheid om klimaatverandering te bestrijden.

In welke situatie heb je echt lef moeten tonen?
Met drie andere ondernemers ben ik vorig jaar de Mondmaskerfabriek begonnen, om te helpen met lokale productie het tekort aan medische mondmaskers op te lossen. We zijn heel knullig begonnen met mondmaskers naaien bij A Beautiful Mess. Ik zeg knullig, want het tekort aan mondmaskers liep in de vele miljoenen. Achter een naaimachine maak je met hard zwoegen hooguit 100 stuks per dag. Dus hebben we met steun van de Philips Foundation en Qredits machines uit China laten komen. We zijn tegen zoveel dingen aangelopen! De grootste uitdaging van de validatie van de medische mondmaskers en het werkend krijgen van de machines met Nederlandse ingenieurs. Het was een strijd tegen de klok. We hebben inmiddels in Arnhem een fabriek waar we met 42 mensen meer dan 100.000 mondmaskers per dag produceren.

Is er iemand met wie je een dag van baan zou willen ruilen?
Met Elon Musk. Dat mag ook een week zijn, of een maand! Toen ik 19 was heb ik zijn autobiografie gelezen. Hij realiseert het onmogelijke, dat vind ik zo inspirerend. Ik geloof niet dat we dingen als autorijden en vliegen voorgoed moeten opgeven. We moeten juist iets verzinnen om bijvoorbeeld te kunnen vliegen zonder het klimaat negatief te beïnvloeden. Elon Musk laat zien dat de oplossingen zitten in innovatie en technologie, in combinatie met nieuw leiderschap.

Hoe ga je om met conflicten?
Als er sprake is van onrechtvaardigheid ga ik conflicten niet uit de weg. Maar ik probeer me nieuwsgierig op te stellen naar het perspectief van de ander. Het is belangrijk om het grotere doel in het vizier te houden. Dat maakt het minder persoonlijk. Dan kun je de discussie aangaan, wat leidt tot een dialoog waar de oplossing uit ontstaat.

Droom je nog van een andere carrière?
Ik vind de vrijheid van het ondernemerschap mooi, maar ik sluit niet uit dat ik in de toekomst de politiek in ga. Je stuit als ondernemer de hele tijd op wet- en regelgeving die oude systemen in stand houdt. Politici die dicht bij de impact hebben gestaan kunnen dit sneller veranderen.